Rzut kamieniem od starożytnego forum, z piwnicy pod kinem wyłania się dawny Paryż

W Dzielnicy Łacińskiej, w piwnicy hotelu dla kinomanów od końca czerwca mieszkają eksperci z Jednostki Archeologicznej Miasta Paryża. Badacze przewijają wieki, kopiąc, metr po metrze, aby ponownie połączyć się z dawną historią stolicy. Zakrojona na szeroką skalę operacja jest tym bardziej atrakcyjna, że odbywa się w bezpośrednim sąsiedztwie antycznego forum galo-rzymskiego miasta.

Zlecone przez regionalne służby archeologiczne Drac Île-de-France, prace były motywowane projektem przebudowy hotelu przy 20, rue Cujas. Piwnice dawnego kina i podwórko, czyli ponad 200 metrów kwadratowych, zostały więc przekazane na sześć miesięcy siedmiu archeologom z paryskiego Wydziału Historii Architektury i Archeologii, pod kierunkiem Davida Couturiera. Wykopanie tak ogromnej przestrzeni w centrum Paryża nie zdarza się często. Nie znajduje też czasu potrzebnego na wykonanie tej pracy.

Archeolodzy nie kwapią się więc do wykonania zadania. « Od dawna nie prowadzono w tym rejonie żadnych większych wykopalisk. Ostatnie większe operacje miały miejsce w latach 2005-2006 w ramach biblioteki Sainte-Barbe, a w 2007 roku w Instytucie Curie.

Teren wykopu znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie oddalonego o kilkadziesiąt metrów ogrodzenia rzymskiego forum. Zbudowany w drugiej połowie 1 wieku, to centrum nerwowe miasta obywatelskiego, gospodarczego i religijnego życia rozciągało się na szczycie góry Sainte-Geneviève, między Boulevard Saint-Michel i Rue Saint-Jacques, w linii z Panteonem i Rue Soufflot. Starożytna geografia, o której dobrze pamiętają eksperci z DHAAP, których jedną z misji jest aktualizowanie archeologicznej mapy Paryża, z którą można zapoznać się online.

Siatka starożytnego miasta była, podobnie jak innych miast rzymskich, ortonormalna, czyli kwadratowa, wzdłuż osi północ-południe i zachód-wschód, i podzielona na kwadratowe moduły urbanistyczne, obliczone z dokładnością do metra. « W Lutetii każdy bok ma 88 metrów długości » – mówi Julien Avinain. Ale skośny układ obecnej rue Cujas stoi w ostrym kontraście z idealnym porządkiem serca miasta. Jednym z celów naukowych operacji będzie lepsze poznanie dawnej organizacji badanej działki.

Istnieją pewne niejasności dotyczące układu drogowego i dawnych bloków miejskich – mówi Julien Avinain. W szczególności postaramy się ustalić, czy znajdowaliśmy się na tyłach działki, czy przed ulicą, gdyż na obecny przebieg rue Cujas mógł mieć wpływ układ zagrody Philippe’a Auguste’a, biegnącej dalej na południe i podążającej za rue des Fossés Saint-Jacques. Specjaliści z Pôle archéologique de la Ville de Paris spodziewają się znaleźć ślady dawnych mieszkań i elementy mebli domowych. Jest to kopalnia historyczna, mimo braku, z reguły, dużych struktur, które przeszłyby pod radarem całych pokoleń badaczy.

O ile nie zdarzy się niespodzianka stulecia, podczas wykopalisk z wnętrzności Paryża nie powinny wyłonić się żadne nowe starożytne zabytki. Zakładamy, że większość głównych budynków starożytnego miasta jest znana dzisiaj – mówi archeolog. Główne prace XIX wieku śledził wówczas Théodore Vacquer, pionier paryskiej archeologii, który nie znalazł w tym sektorze nic monumentalnego. Oczywiście poza pobliskim forum.

« Jesteśmy jeszcze na początku wykopalisk, nasz zespół zszedł do tej pory tylko na około jeden metr » – wyjaśnia Julien Avinain. Poziom antyczny powinien zostać osiągnięty we wrześniu. Nie oznacza to jednak, że w międzyczasie nic nie zostanie znalezione.

Kapitał i trzony kolumny ryglowej to jedne z pierwszych pozostałości odkopanych do tej pory przez archeologów z DHAAP. Uważa się, że te ozdobne elementy kamienne, pochodzące z końca XIII lub początku XIV wieku, należą do klasztoru dawnego kolegium Cluny, które powstało w południowej części średniowiecznego Paryża. Ten kompleks uniwersytecki został stopniowo rozebrany w XIX wieku.

« Odkryte przez nas średniowieczne elementy architektoniczne zostały ponownie wykorzystane po zniszczeniu kolegium, albo w późniejszych pracach murarskich, albo jako zasypka » – wskazuje Julien Avinain. Struktury te będą badane od przyszłego roku, podczas tzw. fazy poeksploatacyjnej, poświęconej oczyszczaniu i badaniu pozostałości wydobytych podczas operacji. Jest to krok konieczny, aby rzucić dodatkowe światło na przeszłość Miasta Światła. I Gallo-Romans z Dzielnicy Łacińskiej.